جایگاه تربیت شهروند مجازی در برنامه‌های درسی رسمی دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران

هدف این پژوهش بررسی جایگاه تربیت شهروند مجازی در برنامه‌های درسی رسمی دوره ابتدایی ایران است. این پژوهش از نوع توصیفی و شامل تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا به شیوه آنتروپی شانون و واحد تحلیل محتوا؛ متون، تصاویر و فعالیت‌‌های کتاب‌های درسی بود. جامعه آماری پژوهش 41 جلد کتاب درسی دوره ابتدایی در سال تحصیلی 400-1399 بود که 24 جلد به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شد. برای تعیین روایی ابزار، از روایی محتوایی به شکل نظرخواهی از متخصصان در مورد میزان هماهنگی محتوای ابزار اندازه‌گیری و هدف پژوهش به روش کیفی استفاده شد. ضریب پایایی نیز به روش اسکات 0/83 به دست آمد. یافته‌های حاصل از تحلیل آنتروپی شانون نشان داد بیشترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت در بین مؤلفه‌های مطلوب تربیت شهروند مجازی به مؤلفه‌ی "سواد مجازی" مجموعاً با مقدار (0/386) و کم‌ترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت به مؤلفه‌های " امنیت مجازی"، " آداب معاشرت مجازی"، " حقوق و مسؤلیت‌های مجازی"، " قوانین مجازی" و " تجارت مجازی" مجموعاً با مقدار (0) تعلق دارد. همچنین یافته‌های مربوط به آمار توصیفی نشان داد که حدود 4 درصد از محتوای کتاب‌های درسی مورد بررسی به مؤلفه‌های تربیت شهروند مجازی توجه داشته‌اند.

با توجه به یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که جایگاه تربیت شهروند مجازی در برنامه‌های درسی دوره ابتدایی ایران تا حد زیادی مغفول مانده است. بنابراین پیشنهاد می‌شود با توجه به ضرورت تربیت شهروندان مجازی در عصر حاضر، برنامه‌های درسی دوره ابتدایی از نظر ایجاد پوشش مناسب روی مؤلفه‌های مورد نیاز تربیت شهروند مجازی، مورد بازنگری قرار گیرد.

فصلنامه علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره و شماره: دوره 28، شماره 1، بهار و تابستان 1400، ص 252-229

سال نشر: 
1400