تدوین الگوی رهبری مبتنی بر ارزش بر اساس سند تحول بنیادین آموزش وپرورش وبرنامه درسی ملی در آموزش و پرورش ایران

با توجه به اهمیت سندهای تحول بنیادین و برنامه‌درسی ملی در برنامه‌های آموزش‌وپرورش، پژوهش حاضر با هدف تدوین الگوی رهبری مبتنی بر ارزش بر اساس سند تحول بنیادین و سند برنامه‌درسی ملی در آموزش‌وپرورش ایران انجام شد. این مطالعه کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی بود. جامعه پژوهش دو سند تحول بنیادین و برنامه‌درسی ملی در آموزش‌وپرورش ایران بودند که تمام جمله‌ها و پاراگراف‌ها آنها به روش سرشماری به‌عنوان نمونه انتخاب و برای گردآوری داده‌ها از مرور کامل هر دو سند مذکور و ثبت جمله‌ها و پاراگراف‌های مرتبط با رهبری مبتنی بر ارزش استفاده شد که روایی محتوایی با نظر 15 نفر از خبرگان و متخصصان تایید و پایایی آنها از طریق ضریب توافق بین دو کدگذار 0/77بدست آمد. داده‌ها با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که سند تحول بنیادین دارای 227 شاخص در دو مقوله فرایندها و رسالت‌ها بود؛ به‌طوری‌که مقوله فرایندها شامل دو زیرمقوله فرایندهای ساختاری رهبری (با سه مفهوم راهبردهای سازمان‌محور، راهبردهای خانواده‌محور و راهبردهای مدرسه‌محور) و فرایندهای محتوایی رهبری (با یک مفهوم راهبردهای تربیت‌محور) و مقوله رسالت‌ها شامل چهار زیرمقوله رسالت‌هایی درباره معلمان، دانش‌آموزان و فرهنگیان، فضاهای تربیتی، ساحت‌های ارزشی- تربیتی و ساحت‌های فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی بودند. دیگر یافته‌ها نشان داد که سند برنامه‌درسی ملی دارای 322 شاخص در چهار مقوله اصول، راهبردها، عناصر و شاخص‌ها بود؛ به‌طوری‌که مقوله اصول شامل سه زیرمقوله ارزش‌های حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و تربیتی، ارزش‌های حاکم بر انتخاب راهبردهای یاددهی و یادگیری و ارزش‌های ناظر بر برنامه‌های درسی و تربیتی، مقوله راهبردها شامل دو زیرمقوله راهبردهای تولید و اجرای برنامه‌ها و راهبرد مرکزی فطرت‌گرایی توحیدی، مقوله عناصر شامل پنج زیرمقوله تعقل، ایمان، علم، عمل و اخلاق و مقوله شاخص‌ها شامل شش زیرمقوله ارزش‌های دینی و ملی تربیت نسل، ارزش‌های اخلاقی تربیت نسل، برنامه‌های ارزشی تربیت نسل، الگوی هدف‌گذاری در تربیت نسل، اهداف کلی برنامه‌های درسی و تربیتی در تربیت نسل ارزشی و تحقق اهداف برنامه درسی و تربیتی در تربیت نسل ارزشی بودند. در نهایت، الگوی رهبری مبتنی بر ارزش بر اساس هر دو سند سند تحول بنیادین و برنامه‌درسی ملی ترسیم شد. با توجه به دو الگوی رهبری مبتنی بر ارزش طبق سندهای تحول بنیادین و برنامه‌درسی ملی، متخصصان و برنامه‌ریزان آموزش‌وپرورش می‌توانند از آنها بهره‌برداری کنند که برای این منظور بهبود مقوله‌ها و زیرمقوله‌ها ضروری است.

فصلنامه جامعه شناسی آموزش و پرورش، دوره 15، شماره 1، بهار و تابستان1401، ص.: 177-166