این پژوهش با هدف مقایسه مبانی ارزششناختی مکتب پراگماتیسم با اسناد تحول بنیادین آموزشوپرورش جمهوری اسلامی ایران و به روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، انجام شده است. جامعه آماری موردنظر برای دستیابی به دیدگاه اسناد تحول بنیادین سه سند بالادستی آموزشوپرورش شامل سند تحول بنیادین آموزشوپرورش، سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیموتربیت رسمی و عمومی و سند برنامه درسی ملی و برای مکتب پراگماتیسم، کلیه منابع در دسترس مرتبط با این دیدگاه بود. نمونه آماری آنها بهترتیب سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیموتربیت رسمی و عمومی و برای پراگماتیسم، 10 منبع معتبر و اصلی دردسترس بود که بهصورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج مطالعه حاکی از آن است که ازنظر توجه به موقعیت، شرایط و اقتضائات محیطی و بروز در عمل ارزشها، اشتراکاتی ظاهری بین این مکتب پراگماتیسم و مبانی ارزششناختی اسناد تحول بنیادین وجود دارد، ولی بین این دو، تفاوتهای بنیادینی وجود دارد. دربحث ماهیت ارزشها ازنظر پراگماتیسم، آنچه در زندگی عملی مفید و حلال مشکلات آدمی باشد، ارزش دارد. در نگاه اسناد تحولی اعتبار ارزشها بر قرب الهی وابسته است. ارزشها ازنظر پراگماتیسمها از نوع نسبی و غیرمطلق بوده و در نگاه اسناد تحولی ارزشها به غائی و ابزاری تقسیم و تعیین مراتب آن براساس غایت زندگی است. معیار تعیین ارزش پراگماتیسمها، مطلوبیت و سودمندی در زندگی فردی و اجتماعی و در دیدگاه اسناد تحولی، مبتنی بر سه معیار دین، عقل و فطرت است. در بحث متافیزیک پراگماتیسمها همه ابعاد انسانی را مادی دانسته و در اسناد تحولی دستیابی به مراتبی از حیات طبیه، محور زندگی است.
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال28، ش. 46، بهار1399، ص.: 198-167