هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت عوامل و شایستگی‌های روانی- اجتماعی مؤثر بر سلامت روانی دانش آموزان است. جامعه آماری، روش نمونه گیری و نمونه آماری. کتب، مقاله‌ها، گزارش‌های معتبر علمی مرتبط با موضوع، برنامه‌های آموزشی و درسی و طرح‌های مداخله‌ای نظام‌های آموزشی تعدادی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در زمینه پیشگیری، حفظ و ارتقای سلامت روانی؛ و جامعه آماری متخصصان، خبرگان و صاحب‌نظران حوزه‌های ذیربط و درگیر با موضوع شامل: روان شناسان (سلامت، بالینی و تربیتی)، مشاوران، پزشکان حوزه‌های ذیربط (روانپزشکان و متخصان پزشکی اجتماعی)، متخصان آموزش سلامت. حجم نمونه از 24 نفر از متخصصان تشکیل شده است که در نهایت با وارسی پرسشنامه ها، داده ها و اطلاعات 22 پرسشنامه تکمیل شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات. برگه‌های کد گذاری برای استخراج اطلاعات کیفی، و پرسشنامه محقق ساخته اعتبار بخشی الگوی مفهومی شایستگی‌های روانی- اجتماعی مرتبط با سلامت روانی و مشکلات سلامت روانی یا رفتارهای هدف در دانش آموزان متوسطه دوم، ویژه‌ی خبرگان و صاحب‌نظران حوزه‌های ذیربط، که از 33 عبارت تشکیل شده است.
یافته‌ها: در باره عوامل و شایستگی‌های مربوط به سازه یادگیری اجتماعی- هیجانی مبتنی بر بهشیاری، مهارت‌های ارتباطی (ایجاد روابط، مدیریت تعارض، همکاری، کار گروهی، رفتار جامعه پسند، در خواست کمک)، خودکارآمدی (حرمت خود و اعتماد به نفس)، تفکر و حل مسأله، مدیریت خود و تنظیم هیجانات و پذیرش غیرقضاوتی، خودشناسی چندوجهی با تأکید بر آگاهی تجربه‌ای و خودشناسی انگیزشی (تحقق خود، خود- مختاری، تنظیم هدف، خوش‌بینی)، مناسب‌ترین عوامل برای سازه یادگیری اجتماعی و هیجانی با رویکرد بهشیاری از نظر متخصصان است. هم‌چنین، خودکارآمدی (حرمت خود و اعتماد به نفس)، تفکر و حل مسأله، خودشناسی چندوجهی با تأکید بر آگاهی تجربه‌ای و مهارت‌های ارتباطی (ایجاد روابط، مدیریت تعارض، همکاری، کار گروهی، رفتار جامعه پسند، درخواست کمک) و تصمیم گیری مسئولانه (به عهده گرفتن مسئولیت اخلاقی، قانونمندی)، آگاهی اجتماعی (ترسیم چشم انداز، همدلی، ارزیابی متنوع)، مدیریت خود و تنظیم هیجانات و پذیرش غیرقضاوتی، از نظر متخصصان دارای اولویت بالا و مهم‌ترین عوامل در یادگیری اجتماعی و هیجانی با رویکرد بهشیاری است. در مجموع، "میزان مناسبت در عوامل سازه یادگیری اجتماعی و هیجانی مبتنی بر بهشیاری"، بیش از حد زیاد مورد تا کید متخصصان قرار داشته است. "میزان اولویت و اهمیت در عوامل سازه یادگیری اجتماعی و هیجانی مبتنی بر بهشیاری بیش از حد زیاد مورد تأکید متخصصان قرار داشته است. در زمینه عوامل و شایستگی‌های مربوط به سازه تاب‌آوری، مواجهه مؤثر با تغییر و تحولات شخصی، خانوادگی و اجتماعی، مقابله با مشکلات تحصیلی، مقابله با زورگویی و آزار و اذیت اینترنتی، مقابله با فقدان و سوگ، مواجهه مؤثر با بیماری های مزمن و معلولیتها به ترتیب مناسب‌ترین عوامل برای سازه تاب‌آوری در دانش آموزان بر اساس نظر متخصصان بوده است. مواجهه مؤثر با تغییر و تحولات شخصی، خانوادگی و اجتماعی، مقابله با مشکلات تحصیلی، مقابله با فشار منفی همسالان، مقابله با فقدان و سوگ، مقابله با زورگویی و آزار و اذیت اینترنتی، مواجهه مؤثر با بیماری‌های مزمن و معلولیتها مهم‌ترین عوامل برای سازه تاب‌آوری در دانش آموزان بر اساس نظر متخصصان بوده است. در مجموع، "میزان مناسبت در تاب‌آوری دانش آموزان"، بیش ازحد زیاد مورد تأکید متخصصان قرار داشته است. "میزان اهمیت یا اولویت در عوامل تاب‌آوری دانش آموزان" بیش از حد زیاد مورد تأکید متخصصان قرار داشته است. در زمینه مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری، پیشگیری از مصرف مواد، اضطراب، رفتارهای جنسی پرخطر و اختلالهای رفتار ایذائی (مخرب) و خشونت و بزهکاری، خودزنی و خطر خودکشی، تکانشگری و کناره گیری اجتماعی، اختلال نافرمانی ورفتار مقابله جویانه، افسردگی از نظر متخصصان به ترتیب مناسب‌ترین عوامل برای سازه مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری بوده است. مصرف مواد، رفتارهای جنسی پرخطر و اختلالهای رفتار ایذائی (مخرب)، خودزنی و خطر خودکشی و اضطراب، و خشونت و بزهکاری، خودزنی و خطر خودکشی و خشونت و بزهکاری، اضطراب، و افسردگی، و تکانشگری از نظر متخصصان به ترتیب مهم‌ترین عوامل برای سازه مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری بوده است. در مجموع، "میزان مناسبت در مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری دانش آموزان" در حد زیاد مورد تأکید متخصصان قرار داشته است. "میزان اهمیت در مشکلات اجتماعی، هیجانی و رفتاری دانش آموزان" بیش از حد زیاد مورد تأکید متخصصان قرار داشته است. همان‌طور که یافته‌ها نشان داده است، هر سه سازه، از نظر مناسبت، و اهمیت یا اولویت، همه ضرایب مربوط به همخوانی و هماهنگی و توافق نظرات متخصصان معنی‌دار است. بنا بر این، الگوی سازه ها و عوامل و شایستگی‌های مربوطه، از اعتبار لازم برخوردار است.