پژوهش حاضر به منظور ارزیابی ارتباط طولی کتاب های علوم تجربی دوره عمومی با در نظر گرفتن ملاک ها و نشانگرهای ساختاری و محتوایی و بهینه سازی روند آموزش علوم تجربی دانش آموزان دوره عمومی انجام شده است. ملاکهای ساختاری که در همین تحقیق از روش تحلیل اسناد مرتبط و اسخراج ملاکهای مناسب ارتباط طولی تعیین و سپس اعتباربخشی شده است. ملاک های ساختاری شامل 10 ملاک : «از روش تجربی محور به روش تئوری محور» ،« تداوم یا استمرار » ، « رعایت وسعت »، « ارتباط عناصر با هم» ، « توالی شامل: «از آسان به مشکل»، « از عینی به ذهنی»، « تنظیم براساس پیش نیازها » ، « ترتیب(توالی) زمانی »، « از کل به جزء » و « توسعه تدریجی مفاهیم» تعیین گردید. ملاکهای محتوایی که در این تحقیق شامل چارچوب محتوایی علوم پایه موجود در چارچوب برنامه درسی علوم تیمز 2015 است و با هدف کلی شناخت چگونگی ارتباط طولی محتوا(مفاهیم ، اصول و مهارتها ) کتابهای درسی علوم تجربی از پایه اول تا پایه نهم در سال تحصیلی 96-1395 و ارزیابی آن از منظر ملاکهای محتوایی انجام شد. در ابتدا به دنبال شناسایی ملاک ها و نشانگرهای ساختاری مطلوب سازماندهی ارتباط طولی محتوا (مفاهیم، اصول و مهارتها ) کتابهای درسی علوم تجربی دوره عمومی؛ توصیف وضع موجود کتابهای درسی علوم تجربی دوره عمومی در سال تحصیلی 96-1395، از منظر ملاک ها و نشانگرهای سازماندهی ارتباط طولی محتوا (مفاهیم، اصول و مهارتها ): تهیه نقشه مفهومی علوم تجربی دوره عمومی؛ مقایسه وضع موجود کتابهای درسی علوم تجربی دوره عمومی با ملاک ها و نشانگرهای ساختاری مطلوب سازماندهی ارتباط طولی محتوا و شناخت نقاط ضعف و قوت محتوا از منظر ملاک های سازماندهی ارتباط طولی محتوا؛ بررسی میزان و چگونگی مطابقت نقشه مفهومی علوم تجربی دوره عمومی با جداول وسعت و توالی موجود در راهنمای برنامه درسی هر یک از این کتابها؛ بررسی میزان و چگونگی مطابقت نقشه مفهومی علوم تجربی دوره عمومی با چارچوب برنامه درسی علوم تیمز 2015؛ ارائه راهکارهای اصلاحی برای رفع نقاط ضعف کتابهای درسی علوم تجربی دوره عمومی از منظر ملاک های سازماندهی ارتباط طولی محتوا بوده است. این پژوهش، پژوهشی کیفی و از منظر روش، به روش توصیفی- تحلیلی مطالعه شده است. کیفی زیرا در این مطالعه داده ها کیفی هستند و توصیفی- تحلیلی است زیرا بر پایه مبانی نظری و با بهره گیری از توصیف به تحلیل پرداخته است یعنی با تشریح برنامه درسی و اسناد بالادستی و نتایج پژوهش های انجام شده در ارتباط با نقد و بررسی یافته های موجود از «آزمون های تیمز و پرلز» (البته فقط برای دو پایه چهارم و هشتم) و با کمک یافته های پژوهشهای انجام شده در مورد «ارزشیابی برنامه درسی علوم تجربی طی سالهای 90 الی 93 » و شناسایی نقاط ضعف و قوت مفاهیم کتاب های علوم تجربی موجود در نه پایه از نظر ارتباط طولی به توصیف مفاهیم موجود در این کتاب ها پرداخته شده است و تحلیلی به این دلیل که درصدد تحلیل محتوای کتاب های درسی علوم تجربی از نظر ملاک ها و نشانگرهای سازماندهی ارتباط طولی محتوا است. در پژوهش حاضر، برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در بخش مبنای نظری این پژوهش، از اسناد بالادستی(نظیر سند برنامه درسی ملی، سند تحول بنیادین)، منابع مکتوب شامل پروژه اتمام یافته، مقاله، گزارش، کتاب، رساله، سند و طرح جهانی بهره گیری شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل دو بخش جامعه آماری انسانی و جامعه آماری غیرانسانی (منابع کتابهای درسی) بوده است. جامعه آماری انسانی شامل دو دسته است: گروه مصاحبه شونده(مصاحبه نیم ساختار یافته): روش نمونه گیری این گروه هدفمند بوده است؛ اما تعداد آن مشخص نیست؛ ممکن است از پنج تا ده نفر برسد در واقع بستگی به اشباع نظری دارد. گروه کانونی(مصاحبه کانونی): روش نمونه گیری این گروه نیز هدفمند است؛ تعداد آن ده نفر که شامل 6 نفر متخصصان موضوعی(زیست شناسی، فیزیک، شیمی) از هر رشته دو نفر و دو نفر روانشناس و دو نفر از متخصصان و برنامه ریزان درسی انتخاب می شوند. جامعه آماری غیرانسانی شامل کتابهای مورد مطالعه است؛ به طوریکه در تحلیل محتوای کتابهای درسی، همان کتابهای درسی مورد تحلیل است. جامعه آماری در این تحقیق شامل تمامی کتاب های علوم تجربی از پایه اول تا پایه نهم (9 کتاب) و 9 کتاب راهنمای معلم (به منظور مطالعه نقشه مفهومی موجود)است که در سال تحصیلی 1396-1395 چاپ شده‌اند. در ابتدا ملاک های ساختاری توسط مصاحبه مشخص و بعد توسط گروه کانونی اعتبارسنجی گردید یافته های پژوهش نشان می دهد که از نظر ملاکهای ساختاری برای کتاب علوم تجربی اول و دوم و سوم، میزان فراوانی درصد ملاکهای ارتباط طولی بهتر از سه کتاب علوم تجربی چهارم، پنجم و ششم بوده است. کتابهای علوم تجربی هفتم و هشتم و نهم ملاکهای از روش تجربی محور به روش تئوری محور، تداوم یا استمرار و رعایت وسعت تقریبا رعایت نشده است. کتابهای علوم تجربی پنجم، ششم، هفتم و هشتم و نهم ملاکهای تنظیم براساس پیش نیازها و ترتیب(توالی) زمانی تقریبا رعایت نشده است. یافته های حاصل از ارزیابی از منظر ملاکهای محتوایی نشان داد که سرفصل های کتاب علوم تجربی چهارم ابتدایی و هشتم با سرفصل های چارچوب آزمون تیمز 2015 مطابقت ندارد. یافته های این تحقیق می تواند به مولفان کتب درسی علوم تجربی کمک کند تا در بازنگری کتابهای علوم تجربی به کمبود سرفصل های موجود در کتاب های درسی علوم تجربی چهارم و هشتم که در این تحقیق به آنها پرداخته شده است؛ دقت نمایند.