درسند تحول بنیادین، دو نوع واژگان و مفهوم وجود دارد:
الف) واژگان جدید با مفاهیم نوین: این واژگان در ادبیات رایج آموزشوپرورش کشور و در اسناد و قـوانین موجود، وجود نداشته و از نوآوری‌ها و ابداعات سند تحول بنیادین محسوب میشود. مانند: حیات طیبه، شایستگی‌های پایه، تکوین و تعالی هویت، موقعیت، ساحت‌های تربیتی و .....
ب) واژگان قدیم با مفاهیم جدید: تعدادی از واژگان سند تحول بنیادین، در آموزشوپرورش رایج و در اسناد و مدارک گذشته هم وجود داشته است لیکن معنای آن بر اساس مبانی نظری سند تحول تغییر کرده است. در نتیجه تنها «اشتراک لفظی» با گذشته دارند و معنای آنها متفاوت و جدید است مانند: مدرسه، تربیت، معلم، خانواده.
یکی‌از مفاهیم جدید و پر کاربرد سند تحول بنیادین، واژه «موقعیت» است که درجای جای سند به آن اشاره شده است. پژوهش درباره واژه «موقعیت» سؤالات مربوط به این واژه را واکاوی و تبیین و تشریح می نماید. سئوالاتی مانند «موقعیت» به چه معناست؟ آیا در ادبیات رایج تعلیم و تربیت در صحنه ملی و بین‌الملل به‌کار برده میشود؟ از منظر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، چه معنا و چه دلالت‌‌هایی دارد؟ کاربست آن در آموزشوپرورش و در صحنه مدرسه و کلاس چه پیامدهایی خواهد داشت؟ »
کتاب «مفهوم موقعیت در سند تحول بنیادین» با هدف ایجاد فهمی مشترک بین افراد درگیر در اجرای سند تحول بنیادین در شش فصل تدوین شده است: فصل نخست، به ضرورت تبیین مفاهیم اساسی اسناد تحولی آموزشوپرورش می‌پردازد. فصل دوم حاوی موارد کاربرد واژه موقعیت در اسناد تحولی آموزش و پرورش است. فصل سوم مشتمل بر تلخیص و باهمنگری موضوعی گزاره‌های مفهوم موقعیت در اسناد مورد مطالعه همراه با ارائه تحلیلی پیرامون آنها می‌باشد. در فصل چهارم، پرسش‌های اساسی پیرامون مفهوم موقعیت مطرح و به آنهاا پاسخ داده شده است. فصل پنجم به صورت ویژه و تفصیلی به تبیین مفهوم موقعیت اختصاص دارد. در فصل ششم، دلالت‌های مفهوم تبیین شده موقعیت برای هر یک از مولفه‌های اساسی آموزشوپرورش توضیح داده شده است.